Stafilokok - bakterija koja prijeti iz zaražene hrane

Nakon salmonele, jedno od najčešćih trovanja hranom kod ljudi, uzrokovano je bakterijom stafilokok. Točnije, bakterija se naziva staphylococcus aureus ili zlatni stafilokok.

Ovu bakteriju nalazimo prisutnu u 25% zdravih ljudi i dio je normalne flore čovjeka, a najčešće se nalazi u nosu i na površini kože. Stafilokok može preživjeti neko vrijeme i u vanjskoj sredini, može ga se naći i u zraku u zatvorenim prostorijama, u prašini i u drugim namirnicama.

Osim kod čovjeka, stafilokok se nalazi i kod životinja, najčešće krava. Tako se čovjek može zaraziti već pijenjem mlijeka zaražene krave.

Zlatni stafilokok kod ljudi najčešće uzrokuje upalu grla, nosa i sinusa ili gnojne prištiće na koži, najčešće lica i ruku. U rijetkim slučajevima stafilokok može izazvati pneumoniju (akutno bakterijsko upalno stanje pluća), endokarditis (bakterijska upala srčanih zalistaka) i osteomijelitis (bakterijska upala kostiju). Stoga su kašljanje i kihanje ili dodirivanje hrane inficirane osobe također načini kontaminacije hrane.

Krivac je toksin, a ne bakterija

Stafilokok luči toksin koji truje hranu. Najčešći način da se hrana zarazi ovom bakterijom jest upravo kontakt s kliconošom. Tako osoba koja konzumira zaraženu hranu unosi bakteriju u organizam i zaražava se. Dakle, stafilokokno trovanje hranom nastaje zbog prisustva toksina u hrani, a koji je izlučio mikroorganizam ili je nastao njegovim raspadanjem.

Budući da je otporan na sol, stafilokok se lako razmnožava u slanim prehrambenim proizvodima poput šunke i mesnih prerađevina. Na sobnim temperaturama se ova bakterija ubrzano razmnožava i proizvodi toksin, a na visokim temperaturama se bakterija uništava, ali toksin opstaje. Stoga, držanje hrane izvan hladnjaka, na sobnim temperaturama potiče razmnožavanje stafilokoka, a zagađena hrana ne pokazuje nikakve promjene pa je opasnost od zaraze velika.

Najveća opasnost od zaraze stafilokokom prijeti od namirnica koje se pripremaju rukama, a ne obrađuju termički. Također, često se osobe zaražavaju stafilokokom koji se nalazi u mljevenom mesu, sendvičima s mesom i slasticama. Osim u mesu, stafilokoki se brzo razmnožavaju u hrani bogatoj ugljikohidratima (mliječni sladoledi, kolači s kremama, pire-krumpir i sl.). Također, jaja su isto često izvor zaraze pa treba paziti na porijeklo jaja koje konzumirate te njihovu starost.

Simptomi trovanja stafilokokom

Nakon trovanja stafilokokom, prvi znakovi trovanja se najčešće javljaju nakon 5-6 sati, ali kod nekih osoba se slabost javlja već nakon 30 minuta. Najčešći simptomi su mučnina, povraćanje, glavobolja, opća slabost, grčevi u trbuhu i proljev. Bolest u većini slučajeva ne traje dulje od 3 dana i oporavak je potpun. Ponekad je trovanje hranom smrtno, kod male djece, starijih osoba i osoba iscrpljenih dugotrajnom bolešću.

Simptomi trovanja stafilokokom su obično vrlo tipični pa liječnik odmah može postaviti dijagnozu. Najčešće obole i drugi ljudi koji su jeli istu hranu pa se poremećaj može svesti na određeni izvor onečišćenja. Da se potvrdi dijagnoza laboratorij mora otkriti stafilokoke u sumnjivoj hrani. Mikroskopski uzorci povraćene mase mogu također pokazati stafilokoke.

Liječenje zaraze stafilokokom

Liječenje zaraženih stafilokokom se sastoji od mirovanja, nadoknade tekućine izgubljene povraćanjem i proljevom te lijekovi protiv bolova po potrebi. Kod osoba koje su dehidrirale od povraćanja i proljeva, može se preporučiti intravenska nadoknada tekućina ili elektrolita, što vrlo brzo donosi poboljšanje općeg stanja. U slučaju trovanja stafilokokom se ne propisuju antibiotici budući da ova vrsta lijekova ne djeluje na toksin.

Prevencija trovanja stafilokokom

• perite ruke osobito, ispod i oko noktiju, sapunom i tekućom vodom prije rada s hranom
• ne pripremajte hranu za sebe ili druge ako imate ranice ili kožne infekcije na rukama
• održavajte radne površine za pripremu hrane čistima
• ukoliko se hrana neće potrošiti unutar 2 sata od pripreme, držite je u hladnjaku